Өткен сейсенбіде сарапшылар мен түрлі бейінді ведомстволар мен ұйымдардың өкілдері шағын және орта кәсіпорындардың дамуына ағымдағы жағдайдың әсерін, пандемиядан кейінгі дағдарыстың жаһандық сын-қатерлерін, сондай-ақ Қазақстандағы жеткізушілер жобасын дамытудың артықшылықтарын талқылады.

AERC ғылыми жетекшісі Жақсыбек Күлекеев ковидтан кейінгі кезеңдегі Қазақстан экономикасының өсу секторлары туралы айтып берді. Оның айтуынша, өткен жылы әлемде коронавирустың жаңа түрінің таралуына байланысты қалыптасқан жағдайды ескере отырып, Қазақстан экономикасының деңгейі 2,6% - ға төмендеді. Сонымен қатар, сарапшы атап өткендей, республикада соңғы 20 жылда мұндай көрсеткіш байқалмаған. Алайда, басқа елдер экономикаларының құлдырау деңгейімен салыстырғанда, біздің еліміз бірқатар уақтылы шешімдердің, оның ішінде Қазақстан Үкіметі қабылдаған дағдарысқа қарсы шаралардың арқасында экономикалық шығындардың теріс серпінін ұстап тұра алды.

«Шын мәнінде, өткен жылы Қазақстан ғана емес, әлемнің көптеген елдері теріс қарқын алды. Еуроаймақта құлдырау 7% - дан асады. Дамыған елдер бойынша жалпы экономиканың құлдырауы 5% - дан астам және Жапонияда 5% - дан астам болды. Жалпы, өткен жылы әлемдік экономика 4,3 пайызға төмендеді», - деді Ж.Күлекеев. Ал «өңдеу өнеркәсібі, құрылыс, көлік және жиналмалы шаруашылық биыл экономикалық өсімнің драйверіне айналады», - деп толықтырды AERC ғылыми жетекшісі.

Әлем бұрынғыдай болмайды. Жаңа болмысты ескере отырып, компаниялар жаңа инновациялық және цифрлық мүмкіндіктерді пайдалануы тиіс. Бұған Euroconsultans SA Бас директоры Париж Кокороцикос сенімді. Оның айтуынша, пандемия кезеңі көптеген шағын және орта бизнес үшін жаңа мүмкіндіктер берді.

«Біз қашықтан жұмыс істеуді үйрендік. Мұндай қашықтан жұмыс халықаралық қосылған құн тізбектері бар шағын және орта кәсіпорындар жұмысының негізгі сипаттамасы болып табылады. Бейне арқылы қашықтан, қашықтан жұмыс істеу өте маңызды», - деп атап өтті ол.

Париж Кокороцикос сонымен қатар шағын және орта кәсіпорындарды халықаралық жеткізілім тізбегіне және трансұлттық компаниялардың сатып алуларына біріктіру үшін қолдаудың рөлі туралы айтты.

«Шағын және орта бизнес халықаралық құндылықтар тізбегіне қатысу үшін айналысатын негізгі іс-шаралардың бірі – бұл білімді басқару құралдарын құру және жаңа ноу-хау құруға және оларды сақтауға көмектесетін білім беру қызметін қолдау», - деді Euroconsultans sa бас директоры П.Кокороцикос.

Пандемия жағдайында шағын және орта кәсіпорындарды жедел дамыту үшін қажетті өзекті ұсыныстар ретінде Париж Кокороцикос мұнай – газ процестерінің тәжірибелі тренажерлары бар технологиялық оқытудың бірыңғай орталығын құруды, халықаралық желілерге қол жеткізу үшін интеграцияланған техникалық жүйені және халықаралық тәжірибені пайдалана отырып, энергетикалық технологиялардың мамандандырылған паркін іске қосуды атады.

«Атамекен» ҰКП Басқарма төрағасының орынбасары Айдана Тоғызбаева Қазақстанның шағын және орта кәсіпорындарының адами ресурстарының дамуына пандемиядан кейінгі кезеңнің әсері туралы айтып берді.

«Өздеріңіз білетіндей, пандемия да өз түзетулерін енгізді және осы жылдың наурыз-қыркүйек айлары аралығында біз 144 мың жұмыс беруші арасында сауалнама жүргіздік. Олардың негізгі проблемалары – олар несиеге қызмет ете алмайды, салық төлей алмайды, кірісі жоқ, шектеу шаралары деп санайды. Жұмыс берушілердің 16%-ы өз қызметкерлерін қысқартты және жұмыс берушілердің 17% - ы өз қызметкерлерін жалақысы сақталмайтын демалысқа жібергендерін көрсетті», - деп хабарлады А.Тоғызбаева.

Сондай-ақ, А.Тоғызбаева кәсіпкерлерді қолдау үшін мемлекет тарапынан қабылданып жатқан шаралар, сондай-ақ елдегі шағын және орта бизнесті дамытуға бағытталған бағдарламалар туралы айтып берді.

Қазақстан ДСҰ-ға кіргеннен кейін туындаған кейбір ережелер мен жағдайлар туралы Жергілікті қамтуды дамыту басқармасының, ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі Индустриялық даму комитетінің басшысы Айжан Сыздықова айтып берді.

«Қазақстанның ДСҰ-ға кіру шарттары бойынша 2015-2021 жылдар аралығындағы өтпелі кезеңде кәсіпорындарға преференцияларды кезең-кезеңімен алып тастау көзделген. Жергілікті қамту талаптарын жою бойынша Мемлекеттік сатып алу рәсімдеріне өзгерістер енгізілді. Жер қойнауын пайдалану саласында 2021 жылдан бастап тауарлардағы, ал жұмыстар мен қызметтердегі жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардағы жергілікті қамту бойынша талаптар алынып тасталады», - деп атап өтті А.Сыздықова.

Оның айтуынша, отандық өндірушілерді қолдау және жергілікті қамту үлесін арттыру мақсатында кешенді жұмыстар жүргізілді. Атап айтқанда, мұнай-газ машинасын жасауды дамытудың халықаралық орталығын құру туралы келісімге қол қойылды, түрлі кәсіпорындарға преференцияларды кезең-кезеңімен жою көзделді, сондай-ақ жергілікті қамту талаптарын жою бойынша Мемлекеттік сатып алу рәсімдеріне өзгерістер енгізілді. Мәселен, жер қойнауын пайдалану саласында ағымдағы 2021 жылдан бастап тауарлардағы, ал жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердегі жер қойнауын пайдалануға арналған келісімшарттардағы жергілікті қамту бойынша талаптар алып тасталады.