Қазақстанның химия өнеркәсібі тұтыну және агрохимия есебінен өсуде

2021 жылғы қаңтар-қыркүйекте Қазақстанның химия өнеркәсібіндегі өндіріс көлемі 393,7 млрд теңгені, НКИ-103,5% құрады,. Өндірістің құндық көлемінің артуы негізінен келесі өнім түрлерінің өндірісі өсуімен байланысты: натрий трифосфаты (+23,7%), жуу құралдары (+20,3%), көміртегі диоксиді (+14,0%), азот тыңайтқыштары (+2,5%), сары фосфор (2,3%), фосфор тыңайтқыштары (+1,5%), полимер негізіндегі бояулар мен лактар (+1,4%), каустикалық сода (+0,6%), аммиак (+0,3%), - деп хабарлайды ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің «QazIndustry» Қазақстандық индустрия және экспорт орталығы» АҚ баспасөз қызметі.
Химия өнеркәсібі – Қазақстан экономикасының маңызды секторларының бірі. 2020 жылы саланың ЖІӨ құрылымындағы үлесі 0,5% - ды, өнеркәсіпте – 1,8% - ды, өңдеу өнеркәсібінде – 3,8% - ды құрады. 
2020 жылы 476,3 млрд теңге сомаға өнімнің химиялық түрлері өндірілді. Нақты көлем индексі (НКИ) – 100,2%.
2021 жылғы 9 айда өндіріс көлемі келесі химиялық өнім түрлері бойынша өндірістің өсуі байқалады:
- хром қосылыстары: натрий бихроматы (+83,6%), хром ангидриді (+1,7 есе), хром тотығы (+70,2%), хром илегіші (+13,8%), бұл «АХҚЗ» АҚ өндірісін қалпына келтірумен және сұраныстың өсуімен байланысты;
- құрылыс жұмыстарының 9,7% өсуіне байланысты цементке қоспалар (+ 35,8%), бояу тығыздағыштары (+17,2%)%;
- каустикалық сода (+47,1%), тұз қышқылы (+17,7%) аралас салаларда өндірістің өсуіне байланысты, атап айтқанда, қара металлургиядағы өндіріс көлемі 2,6% - ға артты%;
- фосфорлы тыңайтқыштар (+4,4%) ішкі сұраныс пен экспорттың негізінен Украинаға өсуі есебінен;
- аммиак (+6,6%) тыңайтқыштар өндірісінің өсуі есебінен;
- тұтынушылық сұраныстың өсуі есебінен жуғыш заттар (+26,2%), натрий триполифосфаты (+6,9%).
Өндіріс көлемінің жартысынан көбін (~55-65%) саланың ірі кәсіпорындары шығарады: «Қазфосфат» ЖШС (фосфор және құрамында фосфор бар өнім), «Ақтөбе хром қосылыстары зауыты» АҚ (хром қосылыстары), «ҚазАзот» АҚ (азот тыңайтқыштары), «Каустик» АҚ (каустикалық сода, хлор-сілтілі өнім). Ірі кәсіпорындар қатарына «Нефтехим ЛТД» ЖШС (полипропилен және МТБЭ), «Talas Investment Company» ЖШС (натрий цианиді), «Теміртау электрометаллургиялық кешені» АҚ (кальций карбиді), «Орика Қазақстан» ЖШС (жарылғыш заттар), СКЗ-U ЖШС (күкірт қышқылы), «Үлбі металлургия зауыты» АҚ (уран, магний фториді, техникалық газдар), «Еврохим-Қаратау» ЖШС (фосмук) және «Кентавр» ЖШС (биоэтанол өндірісі) жатады.
Өнімнің химиялық түрлерін өндіру бойынша ең ірі өңір Жамбыл облысы болып табылады, оған шығарылатын өнімнің үштен бірінен астамы (химия саласындағы үлесі 36,8%) тиесілі. 2020 жылы өңірде 175,3 млрд теңгенің өнімі өндірілді. Шығарылатын өнімнің негізгі түрі фосфорлы минералды тыңайтқыштар болып табылады. Облыстың ең ірі кәсіпорындары: минералды тыңайтқыштар, сары фосфор, натрий триполифосфаты, фосфор қышқылы және т. б. өндіретін «Қазфосфат» ЖШС. д., фосмуки өндірісі бойынша «Еврохим-Қаратау» ЖШС, натрий цианиді мен натрий сульфатын өндіру бойынша «Talas Investment Company» ЖШС және т. б.
Көшбасшылар қатарына Қарағанды (52,2 млрд теңге, үлесі 10,9%) және Ақтөбе облыстары (39,3 млрд теңге, үлесі 8,3%) кіреді.
Қарағанды облысы әр түрлі химиялық өнімдер шығарады. Өңірдің аса ірі кәсіпорындары «Теміртау электрометаллургиялық комбинаты» АҚ (кальций карбиді), «Максам Казахстан» ЖШС (жарылғыш заттар), «Эгофом» серпімді пенополиуретан өндіру зауыты болып табылады. Бұдан басқа, өңірде майлау материалдары («Трек» ЖШС), күкірт қышқылы, мыс сульфаты (Түсті металдарды шығару процесінде «Қазақмыс» корпорациясында жолай алады), аммоний сульфаты («Арселормиттал Теміртау» АҚ-да жолай өнім) және т. б. өндіріледі.
Ақтөбе облысындағы саланың ірі өндірушісі «Ақтөбе хром қосылыстары зауыты» АҚ (АХҚЗ) болып табылады.
Химия өнеркәсібі өнеркәсіпке арналған химикаттар (химия саласындағы үлесі 64,5%), агрохимиялық өнімдер (21,0%), базалық мұнай-химия (немесе мұнай-газ химиясы) (13,4%), өзге химия (1,1%) секторлармен ұсынылған.

ҚР Индустрия және
инфрақұрылымдық даму министрлігінің
«QazIndustry» Қазақстандық индустрия және
экспорт орталығы» АҚ баспасөз қызметі