Қазіргі әлемде роботтандыру феномені өмірдің түрлі салаларына еніп келеді, өнеркәсіптік сектор да бұл процестен қалыс қалып отырған жоқ. Өнеркәсіптік кәсіпорындар роботтарды әртүрлі өндірістік операцияларда тікелей технологиялық процестерді басқару, жылжыту және жүзеге асыру үшін пайдаланады.

Роботтандырудың белгіленген сапаны үздіксіз қамтамасыз ету, 24/7 және қауіпті ортада жұмыс істеу мүмкіндігі сияқты бірқатар артықшылықтары бар, оған қоса кондиционерлеудің, жарықтандырудың, жылытудың және т.б., сондай-ақ жалақыны қайта қараудың қажеттілігі жоқ. Жиынтықта көрсетілген факторлар өнеркәсіптік роботтар құнының төмендеу үрдісімен қатар (саланың дамуы және материалдардың арзандауы арқасында) роботтарды әлемде, оның ішінде өндірістік ортада танымал етуге ықпал етеді.

Өнеркәсіптік робот дегеніміз не?

Робототехниканың халықаралық федерациясы өнеркәсіптік роботтар тығыздығының жаһандық рейтингін жасау кезінде ISO 8373 «Сөздік» стандартының анықтамасын пайдаланады:

өнеркәсіптік робот: автоматты түрде басқарылатын, қайта бағдарламаланатын, көп мақсатты, үш осьте және одан да көп бағдарламаланатынманипулятор. Ол белгілі бір жерде бекітілуі мүмкін немесе өнеркәсіптік автоматтандыру тапсырмаларын орындау үшін қозғала алады.

Халықаралық тенденциялар

Әртүрлі елдердегі экономика құрылымдарындағы айырмашылықтар мен өнеркәсіптің үлес салмағына байланысты өнеркәсіптік робототехниканың ішкі нарығының толықтырылғандығын айқындау мақсатында Халықаралық робототехника федерациясы ұсынатын роботтар санын 10 000 адамға есептегенде өнеркәсіптік сектордағы роботтар тығыздығының көрсеткіші пайдаланылады. Бұл рейтингтегі сөзсіз көшбасшылар – 932 және 605 көрсеткіштерімен Оңтүстік Корея мен Сингапур. Сәйкесінше орташа әлемдік деңгейде 10000 адамға 126 өнеркәсіптік робот. Негізінен автомобиль жасау және электроника салалары өнеркәсіптік роботтардың екі басты тұтынушысы ретінде басым болуын қамтамасыз етеді, Сингапурдың барлық өнеркәсіптік роботтарының шамамен 90% - ы электроника саласына келеді.

Қолдану құрылымы бойынша қарасақ, роботтардың ішінен манипулятор түрі кеңінен қолданысқа ие (қол, әмбебап – гетерогенді негізгі және қосалқы технологиялық операцияларды орындайды), дәнекерлеу жұмыстары (робот дәнекерлеу процестеріне қызмет көрсету) және құрастыру жұмыстарында (құрастыру процестеріне қызмет көрсету) көп пайдаланылады.

Сонымен қатар, жасанды интеллект пен машиналық оқытудың енуі негізгі тренд болып қала береді, бұл роботтарға қоршаған ортаны жақсы қабылдауға мүмкіндік береді, нәтижесінде сату құрылымында бірлескен роботтардың (коботтардың) үлесінің өсуі байқалады. Осылайша, 2020 жылдың қорытындысы бойынша сату көлемінің жалпы төмендеуімен бірлескен роботтардың үлесі абсолютті де, салыстырмалы түрде де өсті.

Қазақстан нарығы

Өнеркәсіптік роботтардың импорт көлемі 2020 жылы 2019 жылмен салыстырғанда 2,5 есе төмендеді және 1,3 млн АҚШ долларын құрады, бұл ретте олардың саны 46 бірліктен 539-ға дейін өсті.

«QazIndustry» АҚ есептік деректеріне сәйкес Қазақстанда 24-тен астам кәсіпорында 90-нан астам өнеркәсіптік робот қолданылады, олардың негізгі үлесі өңдеуші өнеркәсіпке тиесілі, бұл ретте өнеркәсіптік роботтардың орташа «жасы» шамамен 6 жылды құрайды.
Қолданудың негізгі бағыттары: манипуляторлар, жылжыту, дәнекерлеу және бояу, сапаны бақылау және т. б.

Отандық кәсіпорындарда өнеркәсіптік роботтарды қолдану мысалдары

Өнеркәсіптік роботтарды енгізген отандық кәсіпорындардың мысалдары:

«Maker (Мэйкер)» ЖШС – Қарағанды құю-машина жасау зауыты (ҚҚМЗ)

KLMZ-де NS-3500f және NS-5000f роботтандырылған дәнекерлеу кешендері ВГ-10 шахталық вагонеткасының шанағы және ВГ-10 арналған арбаның рамасы сияқты бұйымдарды дәнекерлеу үшін, «БелАЗ» техникасына арналған мотор-доңғалақтардың редукторларының корпустарын балқыту арқылы жөндеу, жоғары жүктелген редукторлардың отырғызу стақандарын балқыту арқылы жөндеу, торро және Caterpillar карьерлік тиегіштерінің доңғалақ дискілерін дәнекерлеу үшін пайдаланылады.

Роботтандырылған кешендерді пайдалану дәнекерлеу кезінде өнімділікті 30-50% - ға және балқыту кезінде 80-100% - ға арттыруға мүмкіндік береді.

Дәнекерлеу доғасының қуат көздері және роботты басқару жүйесі жоғары сапалы тігістерді алуға мүмкіндік береді. Еңбек қауіпсіздігі артады. Бірақ сонымен бірге роботты кешендер тек сериялық өндіріс кезінде ашылады, сонымен қатар дәнекерлеу үшін дәлірек және дәл құрастыруды қажет етеді.

Caterpillar доңғалақ диск фланец дәнекерлеу

«Кентау трансформатор зауыты» АҚ

Кәсіпорынмен күштік тарату трансформаторларын дайындау кезінде дәнекерлеу жұмыстарын және шикіқұрамдауды жүзеге асыру үшін «Yaskawa Motoman» компаниясының роботтандырылған кешені сәтті енгізілді.
Роботтарды сатып алу үшін компания мемлекеттен грант алды.

Роботталған дәнекерлеу кешенін енгізудің артықшылықтары:

• дәнекерлеу роботы тәулігіне 24 сағат тұрақты сапада тоқтаусыз жұмыс істей алады;
•  өнімнің тұрақты сапасы (робот адамға қарағанда берілген операцияларды дәлірек орындайды);
•  дәнекерлеу сапасына адам факторының әсерін азайту;
•  тораптар арасындағы дәнекерленген қосылыстың сапасына әсер ететін дәнекерлеу техникасы мен технологиясын ұстану және дәнекерлеу техникасы мен технологиясын жақсарту;
•  бұл ақаулы өнім пайызын минимумға дейін азайтуға мүмкіндік береді.

Қарасай машина жасау зауыты

Кәсіпорында металл құрылымдарын дәнекерлеу және құрастыру бойынша ABB компаниясының роботтандырылған кешені табысты жұмыс істейді.

Іске асыру ерекшеліктері

Quant Robotics бағдарламалық кешені арқасында дәл емес әзірлемелермен және геометриялық ауытқулары бар қоставрлармен жұмыс жасауға мүмкінлік береді.

Роботтар нақты геометрия мен қос таврдың орнын анықтағаннан кейін құрастыру бағдарламасын динамикалық түрде қалпына келтіреді.

Нәтижесінде:
- Адамның еңбегімен салыстырғанда өнімділік бұйымның күрделілігіне байланысты 100 – 320% - ға жоғары.
- Құрастыру қателігі 1 мм-ден аз.
- Ақауы бар тауардың нөлдік пайызы.
- Кешен операторын оқытуға небары бір күн кетеді.

Толығырақ келесі сілтеме бойынша танысуға болады - https://www.youtube.com/watch?v=TU1sujD2aaQ