Бүгінгі таңда Қазақстан экономикасы құрылымындағы машина жасау саласының үлесі 1,5% - құрайды, ал өңдеу өнеркәсібінде-13%. Салада 3,8 мыңға жуық кәсіпорын жұмыс істейді, жұмыспен қамтылғандар саны 118 мыңнан асады.

Жалпы алғанда, машина жасау өңдеу өнеркәсібінің ең қарқынды дамып келе жатқан салаларының бірі болып табылады. Соңғы бес жылда өңдеуші өнеркәсіптің орташа өсу қарқыны 4,5 пайызды құраса, машина жасау 17,6 пайыздық өсімді көрсетті.

Машина жасау саласын одан әрі нығайту шеңберінде «QazIndustry» Қазақстандық индустрия және экспорт орталығы» АҚ нарықтағы жағдайды айқындау мақсатында жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алу қызметін талдау бойынша жұмыс жүргізеді. Импорттық жағдайды талдау аясында ең көп сұранысқа ие тауарларды анықтауға және елішілік құндылықты дамытудағы осы тауар позицияларына назар аударуға мүмкіндік береді.

Осылайша, үш жыл ішінде тау-кен кешенін пайдаланушылардың ең көп сұранысқа ие импортталатын тауарлары медеэлектролиттік шламдар (55,3 млрд теңге), мыс концентраты (42 млрд), шарикті болат мойынтіректер (35,2 млрд), сондай-ақ өзге де құралдар (32,6 млрд теңге) болды.

Сұранысқа ие тауарлардың ең көп көлемі машина жасау саласына тиесілі (7528 тауар позициясы); екінші орынды металлургия және металл өңдеу (2771); үшінші орынды химия саласы (1500 тауар позициясы) алады.

Тау-кен кешені мен жүйе құраушы компаниялардың жер қойнауын пайдаланушыларынан импорттың басым бөлігі ірі компанияларға тиесілі («KAZ Minerals» ЖШС, «Еуразиялық Топ», «Казцинк», «Қазақмыс корпорациясы», «АрселорМиттал Теміртау»АҚ).

Қарастырылып отырған кезең ішінде машина жасау өнімдерінің импортының көлемі Қазақстан нарығында елеулі үлесті алады. Сондай-ақ, бірқатар машина жасау өндірістерінің төмен оқшаулануына байланысты импорттың үлкен көлемі ел ішіндегі өндірістерде (жеңіл автомобильдер, теміржол және ауыл шаруашылығы техникасы) кейіннен құрастыруға арналған жиынтықтаушы өнімдермен толықтырылатыны да маңызды болып табылады.

Сонымен қатар, жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуларында елішілік құндылықты дамыту мақсатында машина жасау саласындағы отандық өндірушілермен, тау-кен кешендерінің ірі жер қойнауын пайдаланушылармен белсенді жұмыс жүргізілуде. Нәтижелері бойынша ірі компаниялар мен отандық өндірушілер арасында ұзақ мерзімді кепілдендірілген шарттар мен офтейк-келісімшарттар жасасу жоспарлануда.

Бұдан басқа, бірінші жартыжылдықта бірқатар ірі жер қойнауын пайдаланушылардың неғұрлым талап етілетін тауарларын іріктеу бойынша жұмыс жүргізілді және ұзақ мерзімді қатынастарды одан әрі талқылау үшін әлеуетті өнім берушілер іріктелді.

Мәселен, QazIndustry-дің көмегімен бірінші жартыжылдықта 28,8 млрд теңгеге 24 ұзақ мерзімді шарт, машина жасау саласындағы ірі тапсырыс берушілер мен отандық тауар өндірушілер арасында 1,2 млрд теңгеден астам екі офтейк-келісімшарт жасалды. Олардың ішінде:

- «Проммашкомплект» ЖШС-Қазақстандағы тұтас илектелген теміржол дөңгелектерін шығаратын жалғыз кәсіпорын;

- «Құрылысмет» ЖШС-байыту жабдықтарын, бұрғылау-жару жұмыстарын, байыту гидроциклондарын, сүзгі престерін, көмірді байытуға арналған жабдықтарды, жіктеу қондырғыларын жеткізу саласындағы тауарлар мен қызметтер;

- «Инкар – 1» ЖШС-машина жасау және металл өңдеу саласына арналған тау-кен шахта өндірісін өндіруші;

- «Жөндеу - механикалық машина жасау зауыты» ЖШС-Металл өңдеудің барлық салаларына арналған стандартты емес жабдықтар өндірісі;

- «Еврогидросервис» ЖШС-гидравликалық қолдану жүйелеріне арналған жабдыққа арналған жоғары қысымды жеңдер, фитингтер мен арматуралар өндіруші.

Қойылған міндеттерді іске асыру бойынша жүргізіліп жатқан жұмыс қазақстандық өндірушілердің бәсекеге қабілеттілігіне оң әсер етеді, өндірістің технологиялық процесін жақсартады және кейіннен елішілік құндылықтың өсуін қамтамасыз етеді.