Белгісіздіктің жоғары дәрежесімен және тұрақты технологиялық өзгерістермен сипатталатын жаһандық экономика жағдайында мемлекеттер тұрақты экономикалық өсу мен олардың бәсекеге қабілеттілігін арттырудың тиімді жолдарын табуға ұмтылады. Елеулі табиғи ресурстарға және стратегиялық географиялық жағдайға ие болып отырған Қазақстан өз экономикасын әртараптандыру үшін түрлі стратегияларды белсенді енгізіп тұрады. Осы мақсатқа жетуге бағытталған негізгі бастамалардың бірі кластерлік саясат болып табылады.
Кластерлік саясат белгілі бір салаларда өзара байланысты компаниялардың, мамандандырылған жеткізушілердің, сервистік фирмалардың және байланысы бар ұйымдардың географиялық шоғырланған топтарының болуын болжайды. Мұндай кластерлік бастамалар өнімділікті және бәсекеге қабілеттілікті арттыру үшін қолайлы жағдайлар жасайды, сондай-ақ өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуына ықпал етеді.
Қазақстанда кластерлік саясат шикізатқа тәуелділіктен білім экономикасы мен жоғары технологияларға көшуді ынталандыратын құрал ретінде қарастырылады. Бұл саясаттың маңыздылығы өнеркәсіпті жаңғыртуға, инновациялық әлеуетті дамытуға және Қазақстанның жаһандық экономикалық процестерге интеграциялануына бағытталған мемлекеттік стратегиялық құжаттар мен бағдарламаларда атап өтіледі.
Мемлекет басшысының 2023 жылғы 1 қыркүйектегі «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру жөніндегі Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарына сәйкес басым бағыттарда жоғары қайта бөлу кластерлерін құруға қатысты диагностика жүргізілді, оның қорытындысы бойынша мынадай кластерлік түзілімдер анықталды: Павлодар облысында алюминий және мұнай-химия кластерлері, Шығыс Қазақстан облысында сирек және сирек жер металдарының металлургиялық кластері, Қостанай облысында ауыл шаруашылығы машина жасау саласындағы кластер, Қарағанды облысында кабель-өткізгіш өнімдерін өндіру саласындағы кластер, Шымкент қаласында жеңіл өнеркәсіп саласындағы кластер.
Ағымдағы жылғы наурыз-мамыр аралығында жоғары қайта бөлу кластерлерінің қазіргі жай-күйі мен даму перспективаларына егжей-тегжейлі талдау жүргізу мақсатында «QazIndustry» ҚИЭО» АҚ өкілдері аталған өнеркәсіп секторларының кәсіпорындарымен жеке көшпелі кездесулер өткізді.
Әлеуетті кластерлік бастамалардың кәсіпорындары кластерлік саясаттың қағидаттарын белсенді енгізе отырып, одан әрі қайта бөлуді жүзеге асыруға дайын екендіктерін көрсетеді. Бұл өндірістік процестерді жақсарту, тәжірибе алмасу және инновацияларды енгізу үшін кластерлер шеңберіндегі басқа компаниялармен ынтымақтастықты қамтиды. Мұндай қадамдар нарықтағы позицияларды нығайтуға және тұрақты экономикалық даму үшін қолайлы орта құруға бағытталған.
Қазақстандағы кластерлік саясат экономикалық өсуді ынталандыру, жекелеген өңірлердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру және елдің инновациялық әлеуетін нығайту үшін негізгі құрал болып табылады. Осы стратегияны талдау барысында республикадағы кластерлік саясаттың табыстылығы мен даму перспективаларын айқындайтын бірнеше маңызды аспектілер анықталды.
Қазақстанда кластерлік саясатты табысты іске асыру мемлекеттік органдар, бизнес және білім беру мекемелері арасындағы тиімді өзара іс-қимылды, сондай-ақ әрбір кластерлік білім беруді дамыту жөніндегі ұзақ мерзімді стратегияларды әзірлеуді қамтитын жүйелі тәсілді талап етеді.